Zeg eens eerlijk: wordt er bij jullie al Agile gewerkt? Ja toch? Agile is natuurlijk ook wel de randvoorwaarde wanneer je met zelfsturende teams werkt. Teams die zelf bepalen hoe ze het werk moeten doen. Teams die samen doelen halen. Teams die de mooiste innovatie leveren. Teams die … eigenlijk helemaal niet mogen bepalen hoe ze werken…

Agile omdat … ja waarom eigenlijk?

Ik stel die vraag nog wel eens als ik in gesprek kom met een nieuwe klant: “waarom doen jullie eigenlijk Agile?” Deze ogenschijnlijk eenvoudige vraag blijkt keer op keer toch erg ingewikkeld om te beantwoorden. Oké, de standaard antwoorden als “zo kunnen we sneller op verandering inspelen”, “snellere time to market” en “zo maken we de juiste producten of diensten voor onze klanten”, komen vaak als reactie. In de praktijk blijkt dit vaak toch niet zo te zijn.

De bedrijven die Agile werken, spelen vaak helemaal niet sneller in op verandering. Vaak maken ze helemaal geen nieuwe producten die op de markt moeten komen, maar werken ze aan bestaande producten. Een snellere time to market is daar helemaal niet van toepassing. Bedrijven die de juiste producten en diensten willen ontwikkelen, maar helemaal niet met de klant in gesprek gaan plukken echt niet de vruchten van Agile werken.

“Wij willen graag dat onze teams autonoom, zelfsturend, kunnen werken.” Dat vind ik persoonlijk wel een heel mooie reden om Agile te willen werken. Ik praat dan ook graag verder met die bedrijven. Graag stel ik die bedrijven de vraag waar hun teams precies verantwoordelijk voor zijn. “Aan welk product werkt dit team bijvoorbeeld?”.

Helaas komt dan ook snel de teleurstelling weer boven drijven. Een team dat echt verantwoordelijk is voor een product is ‘hier helaas niet mogelijk’. Het team werkt aan verschillende onderdelen van het totale product en andere teams doen dat ook. Samen zijn ze verantwoordelijk.

Lees die laatste 2 zinnen nog eens en laat ze even op je inwerken. Het team werkt aan verschillende onderdelen van het totale product en andere teams doen dat ook. Samen zijn ze verantwoordelijk. Er is dan toch simpelweg niemand verantwoordelijk. Niet een van de teams kan zelfstandig een beslissing nemen zonder daar de andere teams in mee te nemen. Weg autonomie! Weg zelfsturing!

Agile als heilige graal

Veel bedrijven hebben Agile als ‘dé manier van werken’ geadopteerd in hun organisatie. Ieder project is een Agile project. Dit heb ik in de praktijk ooit eens meegemaakt. Ik werd ingehuurd als Scrum master voor een nieuw project dat werd opgestart. Super enthousiast begon ik aan de eerste dag. “Laten we even naar de backlog kijken wat er allemaal moet gebeuren” opperde ik bij de Product Owner. We liepen door de backlog heen en deze bleek van A tot Z ingevuld, opgedeeld en in stukjes gehakt.

“Waar is de ruimte voor het team om hun eigen inbreng te geven aan hoe ze hun werk gaan doen?”, vroeg ik mij hardop af. Die bleek er niet te zijn omdat het project dat uitgevoerd moest helemaal niet Agile was. Er moest content ‘verplaatst’ worden van het oude systeem naar het nieuwe systeem. Welke content dat was, was al bekend en ook de systemen lieten geen ruimte voor eigen inbreng.

Helaas zie ik dit vaak gebeuren. Het is niet alleen jammer voor de teamleden die met goede moed enthousiast aan het werk gaan, ook is het jammer voor Agile als gedachtengoed. Dit soort projecten leiden vaak tot dappere zinsneden als “Agile werkt helemaal niet!”. Begrijpelijk ook want dit soort projecten zijn helemaal niet Agile uit te voeren. Het zijn waterval projecten die ook als zodanig uitgevoerd zouden moeten worden.

Waarom worden ze dan op deze manier ingezet? Ik denk dat de verklaring daarvoor eigenlijk heel eenvoudig is: Agile wordt gezien als een soort heilige graal. Het is dé manier om samen te werken. Het is zo ontzettend gehyped dat we niet eens meer overwegen of het wel de juiste manier is voor het werk dat gedaan moet worden. Het is zo ingeburgerd dat we ons niet eens meer afvragen ‘waarom’ doen we het eigenlijk zo.

Agile, is dat wel ‘the way to go’?

Je kunt je dus terecht afvragen of Agile wel echt ‘the way to go’ is. Om eerlijk te zijn denk ik wel dat er een plaats is waar Agile tot zijn recht komt. Wanneer we werken aan nieuwe technieken. Wanneer we weten welke richting we op willen, maar nog niet de eindbestemming hebben bepaald. Als we geen idee hebben hoe we dingen op moeten pakken. In die gevallen is Agile een mooie manier om tot oplossingen te komen.

“Ja maar hoe zit het dan met de klant centraal zetten? Daar is toch ook Agile voor nodig?” Als deze vraag daadwerkelijk in je opkomt (helaas heb ik hem zelf niet verzonnen) moet je je misschien toch afvragen waar je dan eigenlijk mee bezig bent. De klant centraal zetten zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn voor iedere organisatie. Ieder bedrijf, stichting, vereniging, overheid, allemaal zouden ze de klant centraal moeten zetten! Immers is de klant degene die zorgt voor inkomen. Het is de klant waar je het voor doet; met of zonder Agile.

Zelfsturende teams, zonder Agile

“Zelfsturing dan, daar is toch Agile voor nodig?” De grap is dat het onderdeel zelfsturing helemaal niet iets is wat voor Agile bedacht is. De gedachten achter Agile zijn in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw bedacht. Zelfsturing is al veel ouder. Daar is dus geen Agile voor nodig!

Wat er wel voor nodig is, is duidelijkheid. De organisatie als geheel moet een duidelijke visie, missie en doel hebben. Deze moet ook echt uitgedragen worden. Verantwoordelijkheid moet verdeeld en gedragen worden door iedereen in de organisatie. Daar is overigens wel iets meer voor nodig dan “jij bent hier verantwoordelijk voor”. Daar hoort ook bij dat je de macht krijgt om beslissingen te nemen. Zonder die macht kun je onmogelijk verantwoordelijk gehouden worden. Immers, verantwoordelijk zijn voor iemand anders zijn of haar beslissingen zou natuurlijk een beetje raar zijn.

Die visie, missie en doelen moeten vertaald worden naar aandachtsgebieden. Rond die aandachtsgebieden worden teams gevormd — kringen geheten — die de volledige verantwoordelijkheid — en macht — krijgen over dat aandachtsgebied. Op die manier wordt iedere kring in staat gesteld zelfsturend te werk te gaan.

Natuurlijk wil je dat er afstemming plaatsvindt tussen de kringen. De organisatie als geheel moet natuurlijk wel dezelfde kant op sturen. Dit kun je doen door vanuit iedere kring 2 mensen te laten deelnemen aan een overleg met alle andere kringen en zo een ‘algemene overleg kring’ te vormen. In deze kring worden de doelen besproken en hoe daaraan bijgedragen kan worden. Niet met een baas die beslissingen neemt, maar de kring die dat gezamenlijk doet.

Misschien denk je nu wel iets als “Wow wat goed bedacht!”. En om eerlijk te zijn is dat inderdaad goed bedacht maar niet door mij. Gerard Endenburg heeft dit in de jaren 70 van de vorige eeuw (inderdaad, al lang voor Agile ontstond) bedacht en in zijn bedrijf toegepast. Deze manier van organiseren wordt de Sociocratische Kring Methode genoemd.

Hoewel deze methode, om vage reden, in Nederland weinig toegepast wordt is, dat in de rest van de wereld wel anders. In Amerika wordt deze methode Dynamic Governance, Sociocratic Circle Method (SCM) of gewoon Sociocracy genoemd. Daarnaast zijn er een aantal zeer bekende afgeleide van Sociocratie. Denk daarbij aan #holacracy en #sociocracy30.

Leuk allemaal, maar hoe zit het nu met Scrum?

Je vraagt je nu misschien af hoe het Agile gedachtengoed of frameworks als Scrum nu passen binnen sociocratie. Het mooie is, dat sluit ontzettend mooi op elkaar aan. Ik heb jaren ervaring met Agile werken en mis daar het één en ander in als het gaat om organisatiestructuur, frameworks als LeSS en SAFe zijn niet voor niets ontstaan. In mijn visie kan het implementeren van sociocratie in een organisatie een enorme boost geven aan de uitvoering van Agile denken en werken. Daarbij verhoogt het de effectiviteit, transparantie en betrokkenheid van organisatie en medewerkers.

Ook kan er veel makkelijker gekozen worden voor de projectmethodiek die het beste past bij het project. We doen geen Scrum omdat andere teams dat ook doen, we kiezen voor wat het beste bij ons en bij het werk past.

Spread the word!

Vanuit DonnaKnows hebben wij ten doel gesteld het sociocratisch gedachtengoed in Nederland te verspreiden. Zo ook dit artikel. Zou je graag eens praten over hoe dit binnen jouw eigen bedrijf ingezet zou kunnen worden? Wij komen graag eens een kop koffie drinken en met je brainstormen!